Piotr (Peter) Lachmann o filmie „Moje pojednanie. Różewicz i Niemcy”

 

W związku z dzisiejszą premierą filmu Piotra (Petera) Lachmanna, która o godz. 19.00 odbędzie się w Dolnośląskim Centrum Filmowym, prezentujemy tekst reżysera o filmie otrzymany od producenta filmu – Media-Kontakt.

 

Przed 70 rocznicą zakończenia drugiej wojny światowej reżyser Piotr (Peter) Lachmann postanowił uporządkować swój zbiór nagrań z Tadeuszem Różewiczem i zrealizować od dawna planowany we współpracy i porozumieniu z wrocławskim poetą tryptyk, którego tłem i źródłem są doświadczenie tej wojny i jej traumy oraz wysiłek powojenny, idący w kierunku ocalenia człowieka poprzez kulturę.
O ile w pierwszej części tryptyku p.t. “Tadeusz Różewicz. Twarze” poeta rozwija swoją para-teologiczną koncepcję ludzkiej twarzy (i twarzy ludzkości) po śmierci Boga, o tyle druga i trzecia część poświęcona będzie traumie wojennej i jej przezwyciężeniu oraz nowym zagrożeniom w warunkach sukcesywnego zaniku wartości i degradacji środowiska kulturowego, uznanej przez obu twórców tryptyku za gwarancję godnego przeżycia ludzkiego gatunku.
 
Druga część, „Moje pojednanie. Różewicz i Niemcy”, przygotowuje część trzecią (“Dezercja …z życia”) stanowi rodzaj prologu i modelu wypracowania sobie własnej drogi do katharsis. Wyraża się ona najpełniej w tytułowym “pojednaniu” nie tylko z eks-wrogiem, ale i jego starszą (Goethe, Hölderlin) i nowszą tradycją (Celan, Enzensberger i inni). Tadeusz Różewicz, stając się w latach 50 i 60-tych XX wieku nowatorskim głosem z Polski, z którym liczą się niemieccy poeci, uznając go za swojego nauczyciela,  jest symboliczną postacią w relacjach polsko-niemieckich . Odegrał on wyjątkową rolę w dziele pojednania, sięgającą głębiej niż retoryczne i pompatyczne  gesty polityków i publicystów.
 Zbliżająca się rocznica jest doskonałą okazją, by przypomnieć i udokumentować na bazie unikalnych nagrań tę mozolną i owocną pracę poety i myśliciela z Wrocławia, który – w innej poetyce – kontynuuje dzieło wybitnej śląskiej szkoły poetów barokowych, wyrosłej na bazie porównywalnych doświadczeń i eschatologicznej świadomości.

 

Intencją filmu jest udokumentowanie i przedstawienia jednego z ważnych faktów w historii recepcji polskiej literatury w Niemczech, jakim jest reakcja na reformę języka poetyckiego Tadeusza Różewicza. Jak mało kto (jeśli nie jedyny) Tadeusz Różewicz może poszczycić się mianem “nauczyciela” młodszego naonczas pokolenia niemieckich poetów. Wiąże się to niewątpliwie z jego umiejętnością uporania się z traumą wojenną we wczesnych gestach “wewnętrznego pojednania” z eks-wrogiem i głębokim twórczym wejściem w jego kulturę. Niepospolity przykład międzykulturowego “przeniesienia”, wzorcowy jeśli chodzi o niestrudzony wysiłek w kierunku ratowania substancji kultury i humanistycznych wartości po ich degradacji i w warunkach ich bezustannego zagrożenia.
Unikatowe nagrania rozmów z poetą ujawniają kulisy i motywacje, stanowią dokument o auratycznej wartości dzięki kameralności i autentyzmowi nagrań.

 

Piotr (Peter) Lachmann